Çin nüvə sınağını inkar etdi, ABŞ-a moratoriyum çağırışı

ABŞ prezidenti Donald Trampın gizli nüvə sınaqları ilə bağlı iddialarına Çin cavab verərək, belə fəaliyyətlərin həyata keçirilməsini qətiyyətlə təkzib edib. Pekin on illərdir davam edən qeyri-rəsmi moratoriumu pozmadığını vurğulayır. Çin Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mao Ninq bazar ertəsi günü bildirib ki, Çin nüvə sınaqlarının dayandırılması öhdəliyinə sadiqdir. ABŞ prezidenti Tramp isə bazar günü verdiyi açıqlamada Çin ilə yanaşı, Rusiya, Şimali Koreya və Pakistanın da gizli yeraltı sınaqlar keçirdiyini iddia edib. Bu bəyanatlar ABŞ-ın nüvə sınaqlarını bərpa etmək istədiyi bir vaxta təsadüf edir. Mao Ninq vurğulayıb ki, "məsuliyyətli bir nüvə silahı dövləti olaraq, Çin dinc inkişafa sadiqdir, nüvə silahlarından ilk zərbə endirməmə siyasətinə və özünümüdafiəyə yönəlmiş nüvə strategiyasına əməl edir, eyni zamanda nüvə sınaqlarının dayandırılması moratoriumuna riayət edir." O, həmçinin Vaşinqtonu nüvə sınaqları moratoriumunu qorumağa çağırıb. Bu çağırış ABŞ prezidenti Trampın cümə axşamı Müdafiə Nazirliyinə nüvə sınaqlarını "dərhal" bərpa etmək əmri verməsindən sonra edilib. Mao Ninq əlavə edib ki, Çin ABŞ-ın "beynəlxalq silahsızlanma və yayılmama rejimini qorumaq, qlobal strateji balansı və sabitliyi təmin etmək üçün konkret addımlar atacağına" ümid edir.

Yeganə sınaq keçirməyən ölkə

ABŞ prezidenti Donald Tramp CBS telekanalına verdiyi müsahibədə gizli nüvə sınaqları ilə bağlı iddialarını heç bir sübut təqdim etmədən səsləndirib. "Rusiya sınaq keçirir, Çin sınaq keçirir, amma bu barədə danışmırlar," deyə Tramp bildirib. O, sözlərinə davam edərək: "Mən sınaq keçirməyən yeganə ölkə olmaq istəmirəm" deyib və iddia edilən sınaqları həyata keçirən ölkələr siyahısına Şimali Koreya və Pakistanı da əlavə edib. ABŞ 1992-ci ildən bəri nüvə partlayışı həyata keçirməyib. Şimali Koreya istisna olmaqla, onilliklərdir ki, heç bir ölkənin nüvə partlayışı keçirdiyi məlum deyil. Rusiya və Çin müvafiq olaraq 1990 və 1996-cı illərdən bəri belə sınaqlar həyata keçirmədiklərini bildirirlər. Bununla belə, Rusiya keçən həftə yeni nüvə enerjili qanadlı raket olan "Burevestnik" və nüvə enerjili sualtı pilotsuz aparat sınaqdan keçirdiyini açıqlamışdı.

"Sistem sınaqları"

ABŞ prezidenti Donald Trampın ABŞ ordusuna sınaqlara başlamaq əmri verməsi ilə bağlı qəfil açıqlaması ətrafında çaşqınlıq yaranıb. Bu əmr Çin lideri Si Cinpinlə sammitə girməzdən bir neçə dəqiqə əvvəl sosial media postu vasitəsilə edilmişdi. ABŞ-ın otuz ildən çox müddətdə ilk dəfə nüvə silahı partladılması planlaşdırdığı barədə birbaşa suala Tramp CBS-ə deyib: "Mən deyirəm ki, biz digər ölkələr kimi nüvə silahı sınaqdan keçirəcəyik, bəli." Həmin gün ABŞ-ın energetika naziri Kris Rayt bu təklifin nüvə partlayışı demək olacağını az əhəmiyyətli göstərib. O, Fox News-a verdiyi müsahibədə deyib: "Düşünürəm ki, hazırda danışdığımız sınaqlar sistem sınaqlarıdır. Bunlar nüvə partlayışları deyil." O əlavə edib: "Bunlar "qeyri-kritik partlayışlar" adlandırdığımız sınaqlardır, beləliklə, nüvə silahının bütün digər hissələrini yoxlayırsınız ki, uyğun həndəsəni təmin etsinlər və nüvə partlayışını qura bilsinlər."

24 saat