Suveydada Barışıqdan Sonra Bədəvi Ailələr Təxliyə Edilir
Suriya hökuməti ölkənin cənubunda, Druzi əhalisinin üstünlük təşkil etdiyi Suveyda şəhərində tələyə düşmüş yüzlərlə Bədəvi ailələrini təxliyə edir. Bir həftə davam edən qanlı toqquşmalardan sonra Druzi və Bədəvi döyüşçüləri arasında kövrək atəşkəs elan olunub.
İlk Bədəvi ailələri Bazar ertəsi günü Suriya Ərəb Qızıl Aypara Cəmiyyətinin nəqliyyat vasitələrinin və təcili yardım maşınlarının müşayiəti ilə avtobus və yük maşınları ilə şəhəri tərk ediblər. Onlar yaxınlıqdakı Dəraa şəhərinə aparılıblar. Hökumət ümumilikdə 1500 nəfərin təxliyəsini planlaşdırır. Məlumata görə, bazar ertəsi səhər saatlarında 10 avtobusla ən azı 500 nəfər ərazini tərk edib və daha çox insanın Suveydadan çıxarılması gözlənilir.
Münaqişənin Dəhşətli Nəticələri və Beynəlxalq Müdaxilələr
13 iyul 2025-ci il tarixində başlayan Druzi azlığı ilə Bədəvi qəbilələri arasındakı qarşıdurmalar nəticəsində təxminən 260 insan həlak olub. Bu zorakılıq, Suriyanın müharibədən sonrakı keçid dövrünü alt-üst etmək təhlükəsi yaratdı. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatının məlumatına görə, hadisələr 128,571 nəfərin evlərindən didərgin düşməsinə səbəb olub. İsrail də münaqişəyə müdaxilə edərək, Dəməşqin mərkəzindəki Suriya Müdafiə Nazirliyinin binalarına, həmçinin Suveyda əyalətindəki Suriya hökumət qüvvələrinə hava zərbələri endirib. İsrail bu addımını öz "qardaşları" adlandırdığı Druzi icmasını qorumaq məqsədi ilə izah edib.
Bəzi Bədəvi ailələri əyaləti könüllü olaraq tərk edirlər. Suveydanın qismən və ya əsasən ərəb bədəvilərinin məskunlaşdığı yeddi rayonu təhlükə altında hiss edir və bəziləri öz istəkləri ilə ərazini tərk etməyə hazırdır.
Təhlükəsizlik Tədbirləri və Siyasi Gərginlik
Suriya Daxili İşlər naziri Əhməd əl-Dəlati SANA xəbər agentliyinə bildirib ki, təxliyə prosesi həm də Suveyda rayonundan didərgin düşmüş mülki əhalinin geri qayıtmasına imkan verəcək. Tam atəşkəs üçün səylər davam edir. Əl-Dəlati qeyd edib ki, ərazidəki döyüşləri dayandırmaq və təhlükəsizliyi təmin etmək üçün Suveydanın ətrafında təhlükəsizlik kordonu yaradılıb. Bu tədbirlər barışıq və əyalətdə sabitliyə aparacaq yolu qoruyacaq.
Birləşmiş Krallıqda yerləşən Suriya İnsan Haqları Müşahidə Qrupunun (SOHR) məlumatına görə, şənbə günü əldə edilmiş atəşkəs razılaşmasına əsasən, Bədəvi döyüşçüləri girov saxladıqları Druzi qadınları azad edəcək və əyaləti tərk edəcəklər. Bazar günü girov mübadiləsi ilə bağlı danışıqların uğursuzluqla nəticələnməsindən sonra, SOHR və Suveydadakı fəal qruplar Bədəvilər və Druzilər arasında bəzi toqquşmaların baş verdiyi kəndlərin üzərində İsrailin hava zərbələrini və vertolyotlarını eşitdiklərini bildiriblər. İsrail ordusu isə Suriyada hər hansı gecə hücumlarından "xəbərsiz" olduğunu bəyan edib.
Bu arada, BMT-nin Humanitar Məsələlərin Koordinasiyası Ofisinin bildirdiyinə görə, bazar günü ilkin Suriya Ərəb Qızıl Aypara Cəmiyyəti karvanı Suveydaya daxil olub. Karvan, BMT-nin ərzaq, su, tibbi ləvazimatlar və yanacaq daxil olmaqla humanitar yardımını daşıyıb.
Suriya müvəqqəti prezidenti Əhməd əl-Şaraa, Ruhani lider Şeyx Hikmət əl-Hicriyə sadiq qrupları tənqid edərək, Druzi icmasına müraciət etməyə çalışıb. O, hədəfli hücumların və digər pozuntuların törədicilərinin cavabdehlik daşıyacağını vəd edib. Druzi azlığı, 53 il Suriyanı idarə edən Əsəd ailəsinin dekabr ayında devrilməsini böyük ölçüdə qeyd edib. Lakin devrilmiş prezident Bəşər əl-Əsədə bəzi sədaqətləri olan əl-Hicri və tərəfdarları, digər nüfuzlu Druzi fiqurlarından fərqli olaraq, əl-Şaraa ilə daha qarşıdurmaçı bir mövqe nümayiş etdirirlər. Regiondakı gərginliyin artması, Suriyada vətəndaş müharibəsinin gedişatına təsir edir.
Oxucu Şərhləri
Suveydada baş verənlər yalnız sosial və iqtisadi gərginliyin nəticəsi deyil, eyni zamanda müxtəlif qruplar arasındakı siyasi və etnik münaqişələrin də bir təzahürüdür. Təxliyə prosesi, bir yandan humanitar bir addım olsa da, digər yandan bu münaqişənin daha da dərinləşdiyini göstərir. Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, əsas məsələlərin həll olunmaması gələcəkdə belə vəziyyətlərin təkrarlanması ehtimalını artırır, lakin hazırkı vəziyyətdə bu cür ümumiləşdirmələr yerinə, hadisələrin real təhlili daha məqsədəuyğun olardı.
Bu cür halların təkrarlanmaması üçün sosial və iqtisadi islahatlar vacibdir, lakin həmçinin bu bölgədəki etnik və siyasi gərginliyin aradan qaldırılması üçün də səylər göstərilməlidir.
Bu cür məlumatların əlavə edilməsi, oxucuların yalnız baş verənləri təsəvvür etməsinə deyil, həm də hadisələrin ciddiyyətini obyektiv şəkildə anlamasına kömək edərdi. Müstəqil mənbələrə istinad isə məqalənin etibarlılığını və informasiya dəqiqliyini gücləndirərdi. Suriyadakı qeyri-sabit və mürəkkəb vəziyyətdə, xüsusilə Suveydanın münaqişə fonunda hərbi və humanitar kontekstdə təhlili zamanı bu cür detallar vacibdir.
Sizin də vurğuladığınız kimi, emosional dilin istifadəsi oxucunu təsirləndirə bilər, lakin bu, hadisələrin həqiqi mənzərəsini təhrif edə bilər. Bu nöqtədə, təkcə mənbələrin etibarlılığını təmin etmək deyil, həm də istifadə olunan dilin, terminologiyanın da obyektivliyini təmin etmək lazımdır. Süveyda kimi həssas bir bölgədə baş verən hadisələrin düzgün və tərəfsiz şəkildə təqdim olunması, ictimai rəyin formalaşması baxımından olduqca önəmlidir. Bu cür tənqidi təhlillər, jurnalistika peşəsinin keyfiyyətini yüksəltməyə kömək edir.
Suveydada baş verən hadisələr, xüsusilə də bədəvilərin təxliyəsi, regiondakı gərginliyin bir göstəricisidir. Druzi və bədəvi icmaları arasındakı qarşıdurmalar və onların nəticəsində yaranan humanitar vəziyyət, mənbələrin tam və obyektiv şəkildə təqdim olunmasını daha da vacib edir. Bu cür şəraitlərdə, jurnalistlərin tərəfsizliyi və məlumatın doğruluğu, hadisələri anlamaq baxımından həlledici rol oynayır. Mənbələrin gizlədilməsi, həm də informasiyanın məqsədyönlü şəkildə manipulyasiyası şübhələrini gücləndirə bilər.
Bu səbəbdən, sizin qeyd etdiyiniz kimi, istifadə olunan dilin obyektivliyini təmin etmək və mənbələri açıq şəkildə təqdim etmək, bu cür məqalələrin etibarlılığını artırmaq üçün əsas şərtdir. Bu, oxucuların hadisələrə daha analitik və tənqidi yanaşmasına kömək edəcək.
Hadisələrin miqyasını və təsirini daha dəqiq ölçmək üçün isə, məqalədə həlak olanların və ya yaralananların sayı haqqında daha detallı məlumatların verilməsi, həmçinin evlərindən didərgin düşən insanların sayı barədə konkret rəqəmlərin göstərilməsi çox faydalı olardı. Bu cür ətraflı məlumatlar hadisənin təsirini daha obyektiv şəkildə qiymətləndirməyə kömək edərdi. Təxliyə edilən insanların təkcə sayını deyil, həmçinin onların yaşayış şəraitləri və təxliyə sonrası planları barədə də məlumatların əlavə edilməsi, hadisənin humanitar tərəfini daha yaxşı işıqlandırmış olardı. Bu cür diqqətli yanaşma, oxucuların məlumatları daha etibarlı və dəqiq şəkildə qəbul etməsinə şərait yaradar.
Şərh Yaz